Fikh i medicina o mjesečnom pranju

Riječ “hajd” (mjesečno pranje) u arapskom jeziku je u vezi sa pojmom “sejlan”- tečenje, curenje, protjecanje. Mjesečno pranje (hajd) ima mnogo imena od kojih je najpoznatije “hajd” ili “mehid”.

Rekao je Uzvišeni: ”I pitaju te o mjesečnom pranju. Reci: ”To je neprijatnost.” Zato ne općite sa ženama za vrijeme mjesečnog pranja, i ne prilazite im dok se ne okupaju. A kada se okupaju, onda im prilazite onako kako vam je Allah naredio. – Allah zaista voli one koji se često kaju i voli one koji se mnogo čiste.” 

Rekao je Allahov Poslanik, s.a.v.s.: ”Ovo je ne što što je odredio Allah dž. š. kćerima Ademovim” (hadis bilježi Buhari).

Nema sumnje da je govor o mjesečnom pranju bitan za vjeru i dunjaluk. S medicinskog stanovi šta, mjesečno pranje u vezi je sa ispravno šću plodonosnog aparata žene dok poremećaji mjesečnog pranja direktno ukazuju na poremećaje u plodonosnoj sposobnosti žene što je u vezi i sa njenim općim zdrastvenim stanjem. Čak du ševno stanje žene ima, znanstveno je dokazano, uticaj na njeno mjesečno pranje.

Najbitniji pokazatelj početka plodonosnog doba djevojke jeste početak mjesečnog pranja, kao što je najbitniji znak njegova prestanka – prestanak mjesečnog pranja. Podrazumijeva se, isto tako, prestanak mjesečnog pranja u toku plodonosnog doba žene sa prvim znacima trudnoće. Važnosti mjesečnog pranja s vjerskog stanovi šta, u vezi je sa odeređenim fiziolo škim promjenama i donosi određene ograničenosti, tj. ograničava ženu u mekim ibadetima kao što su: namaz, post, tavaf, učenje Kur’ana, doticanje Mushafa i boravak u mesdžidu (džamiji). Sve navedene radnje zabranjene u toku mjesečnog pranja, ba š kao što se zabranjuje i spolni odnos među supružnicima u toku mjesečnog pranja. Mnogi propisi govore o mjesečnom pranju, te obavezama koje zbog njih proističu kao npr. obaveza raspu štenice da čeka određeno vrijeme nakon razvoda da bi se utvrdilo da li je noseća.

Nazivi za mjesečno pranje

1. Prvo: Riječ “hajd” (mjesečno pranje) u arapskom jeziku je u vezi sa pojmom “sejlan”- tečenje, curenje, protjecanje. Mjesečno pranje (hajd) ima mnogo imena od kojih je najpoznatije “hajd” ili “mehid”.
2. Drugo: “Et – tams” (dodir). Poznati jezički učenjak El-Ferra’ kaže da “et-tams” znači krv. Uzvi šeni u opisu hurija kaže: (“Prije njih ih nisu doticali niti ljudi a niti džinni”).
3. Treće: “El-irak” – imati menstruaciju, žene koje imaju menstruaciju.
4. Četvrto: “Ed-dahik” – menstruacija.
5. Peto: “El-ikbar” – po štivanje.
6. Šesto: “El-iasar” – period.
7. Sedmo: “El-kur’u” – menstrualni period. Ovaj naziv upotrebljava se i za mjesečno pranje a i za či šćenje nakon menstruacije, o čemu se jezički i fikhski učenjaci razilaze.

Rekao je Uzvi šeni:

”Raspu štenice neka čekaju tri mjesečna pranja”.

Da li životinje imaju mjesečno pranje?

Uistinu, ljudsko žensko biće i visoki sisari su slični. Majmunice šimpanze, orangutana i gorile imaju mjesečno pranje i potpun materični ciklus. U arapskoj poeziji spominje se da zec, hijena i slijepi mi š imaju mjesečno pranje, što nije istina. Međutim, navedene životinje, a posebno ženka zeca, nadražuju se prilikom odnosa i tom prilikom izlazi njena jajna ćelija, pa kada do toga dođe onda maternica pusti malo krvi. U slučaju žene i ženki visokih sisaravisokih sisara jajna ćelija ne izlazi prilikom mjesečnog pranja, nego izlazi u određeno vrijeme mjesečnog ciklusa, bilo da je do šlo do spolnog odnosa ili nije, za razliku od onoga što se de šava sa ženkama zeca i hijene.

Značenje i opis mjesečnog pranja

Rekao je Allahov Poslanik ,s.a.v.s., Ai ši r.a. kada je imala mjesečno pranje u toku hadždža: “To je ne što što je odredio Allah dž. š. kćerima Ademovim” .
Ebu Davud i drugi bilježe, riječi Poslanika, s.a.v.s.: “Krv mjesečnog pranja je crna i raspoznatljiva, pa kada bude takva onda nemoj obavljati namaz (nemoj klanjati).”
“I raspoznatljiva,” znači, da posjeduje poznato svojstvo i poseban miris; tj. raspoznaje je (tu crnu krv) svaka žena. Kaže El-Ezherijj, kao što od njega prenosi imam En-Nevevi u djelu “El-Medžmu’” šerh el – muhzeb: “Hajd” – mjesečno pranje je krv koju pu šta maternica žene nakon njenog sazrijevanja (kada po fikhskim propisima žena postaje punoljetna) u uobičajenim vremenima, a “el-istihada” – jeste odljev krvi, ali ne u njenim uobičajenim vremenima… krv mjesečnog pranja izlazi iz šupljine maternice i biva crna i razjarena, tj. vruća, kao da je sa žari šta. A istihada je tekuća krv iz tetiva i to iz najnižih slojeva maternice a ne iz njene unutra šnjosti”. Isto se spominje i od Ibn Abbasa r.a..

Kaže imam E š- širazi u “Muhzebu”:”Krv mjesečnog pranja je smeđa, razjarena i prevagnjuje na crno”.

Kaže imam El-Haremejn el-Džuvejni: “Nije cilj, kada se govori o crnoj boji, (tj. da je krv menstruacije crna, op. prev.), a niti u govoru na ših istomi šljenika da se kaže da je to jako crna boja, nego se time želi naglasiti obojenost tjelesnog crvenila, pa izgleda kao da je crna zbog nagomilanog crvenila”.

Značenje mjesečnog pranja

(Skraćeno iz knjige “Fikh u četiri mezheba” i “El-Medžmu’” imama En-Nevevija)

1) Malikije: Kažu: Mjesečno pranje je krv koja izlazi sama iz sebe od prednje strane žene u dobi u kojoj obično može da ostane noseća, pa makar to izbilo samo jednom.

Razi šli su se (unutar mezheba, op.prev.) oko značenja krvi; da li je ona samo crvena ili u to ulazi i smeđa i žuta; neki od njih kažu da, ako je krv žuta i smeđa, i pojavi se u vrijeme menstruacije, to je menstruacija, a ako se pojavi u drugim danima, van uobičajenog ciklusa, ne smatra se menstruacijom.

Njegove riječi: ”Izađe sama od sebe iz žene” znači da krv na koju se misli prilikom menstruacije, jeste krv koja izađe bez određenog razloga; pa ako bi se krv pojavila zbog porođaja, smatra se “nifasom”, a ne hajdom-mjesečnim pranjem, a ako bi se pojavila zbog nekog drugog slučaja (bolest u vagini ili maternici), ne smatra mjesečnim pranjem. Tkođe, krv koja se pojavi prilikom oduzimanja nevinosti ne smatra se mjesečnim pranjem, a ako izađe krv iz polnog organa zbog upotrebe lijekova, van ustaljenog termina menstruacije, ni to se ne smatra mjesečnim pranjem, tako da žena u takvom stanju treba da klanja i posti. Ako bi žena koristila lijek za prekidanje mjesečnog pranja (van uobičajenog vremena za menstruaciju), to se smatra či šćenjem, s tim da ženi nije dozvoljeno da sprečava redovno mjesečno pranje ili da ga ubrzava, ako bi time ugrozila svoje zdravstveno stanje.

Riječi: ”S njene prednje strane” (iz polnog organa, op.prev.) govore o ograničavanju, jer ako bi iza šla krv iz njene stražnjice ili bilo kojeg drugog mjesta, ne naziva se mjesečnim pranjem. Njegove riječi: “U dobi u kojoj obično može da ostane noseća,” što se ne odnosi na krv koju vidi djevojčica (ona koja jo š nije postala šeriatski punoljetna, op.prev.), koja ima manje od devet godina i starica kojoj je davno prestalo mjesečno pranje. Ako je žena nanapunila pedeset godina, o tome će se pitati oni koji imaju iskustvo u vezi s tim, i radiće se po njihovom mi šljenju, sve dok ne napuni sedamdeset godina, pa ako bi vidjela krv i u sedamdesetoj godini, to, uistinu, nije mjesečno pranje..

2) Hanefije: Mjesečno pranje je krv koja izlazi iz maternice žene koja nije noseća (trudna, op.prev.), i koja nije mlada (nije punoljetna, op.prev.), i koja nije starica što je izgubila svaku nadu za dobivanje mjesečnog pranja koje se nije pojavilo zbog porođaja a niti zbog bolesti.

Njihove riječi: “Krv; u to ulazi šest raznih boja krvi a to su: crvenilo, tamnilo, zelenilo, boja zemlje, žutilo i crnilo; pa ako izađe i poteče iz maternice žene neka od navedenih vrsta (boja) krvi, to je krv mjesečnog pranja, pod uslovom da izađe jasno iz (prednjeg) spolnog uda.” A njihove riječi:” Ona koja nije trudna; s time se izdvaja krv koju vidi trudnica, jer se za tu krv, po hanefijskom mezhebu, ne kaže da je krv mjesečnog pranja. A njihove riječi: “Koja nije mlada, s time se izdvaja ona koja jo š nije napunila sedam godina (a to je početna dob u kojoj žena može da dobije menstruaciju, tj. po hanefijskom mezhebu, za razliku od ostalih mezheba koji su odredili da je početna dob za menstruaciju devet godina)”… a njihove riječi:” koja nije ostarjela”, s time se izdvaja ona koja je prekoračila pedeset i pet godina, osim ako ne bi vidjela jaku krv kao menstruaciju, onda se to smatra menstruacijom”.

3) Šafije kažu: Mjesečno pranje je krv koja izlazi iz prednjeg polnog uda zdrave žene, tj. izlazak krvi nije uzrokovan bole šću, kada napuni devet godina ili vi še, bez porođajnog razloga. Pojam “krv” se odnosi na krv koja ima jednu od pet boja koje krv može da posjeduje: crnilo, crvenilo, riđa, tamna i potom žuta boja. Krv izlazi iz unutra šnjosti maternice bilo da je žena trudna ili nije, zbog toga što šafije i malikije smatraju da i trudna žena ima mjesečno pranje, za razliku od hanbelija i hanefija koji smatraju da trudnica ne može imati mjesečno pranje.

Krv koja izlazi iz nekog drugog mjesta, a ne iz maternice, ne naziva se mjesečnim pranjem, bilo da izlazi iz prednjeg polnog organa ili iz stražnjice ili iz bilo kojeg drugog dijela tijela.
A njegove riječi: “Da nema bolesti koja uzrokuje isticanje krvi”, time se izdvaja krv koja izlazi zbog bolesti i za tu krv se kaže “Istihada”-krv koja teče nakon isteka određenog vremena mjesečnog pranja”… A njegove riječi: “Kada napuni devet godina, time se izdvaja djevijčica u dobi ispod devet godina, jer se pojava krvi u tom periodu ne naziva hajdom nego istihadom…” Samo po šafijskom mezhebu žena može da ima mjesečno pranje sve dok je živa. A njegove riječi: “Bez porođajnog razloga, “ističu da se time izdvaja krv nifasa-krv koja teče nakon porođaja.”

4) Hanbelije kažu: Mjesečno pranje je normalna krv koja izlazi iz unutra šnjosti maternice zdrave žene koja nije trudna, u poznatim vremenima, bez porođajnog razloga.

Takvo mi šljenje blizu je mi šljenju šafija, osim u riječima: “Ona koja nije trudna, zbog toga što hanbelije smatraju da trudnica ne može imati mjesečno pranje, nego se ta krv naziva istihadom. To mi šljenje u skladu je sa mi šljenjem hanefija, dok se razlikuje od mi šljenja šafija i malikija, koji smatraju da trudna žena može da ima mjesečno pranje. A njegove riječi: “U poznatim vremenima”; ističu da se time izdvaja djevočica koja je mala, tj. koja ima manje od devet godina i starica koja je izgubila svaki nadu za dobivanje mjesečnog pranja, tj. ona koja je napunila pedeset godina.” A njihove riječi: “Bez porođaja”, time se izdvaja nifas-krv nakon mjesečnog pranja”.

Vrijeme početka mjesečnog pranja

Spomenuli smo da se razlikuje dob u kojoj počinje mjesečni ciklus, od mjesta do mjesta, te od porodice do porodice, prema prirodnim i nasljednjim, te razvojnim tjelesnim i du ševnim osobinama.
Imam šafija je rekao: “Najranije, što sam saznao od žena koje dobiju mjesečno pranje jeste da može nastupiti u dobi od devet godina”.

Ponekad mjesečno pranje kasni do osamnaeste godine. To se smatra normalnim, posebno hladnijim predjelima.
Postoje i neki razlozi, bilo urođeni ili zbog bolesti, koji utiču na ka šnjenje menstrualnog ciklusa, što ćemo prepustiti specijalistima za ženske bolesti i porođaje. Ovdje ćemo se zadovoljiti spominjanjem samo jednog razloga, radi davanja primjera, a to je djevičanska opna /an.himen/ koja je debela i čvrsta, koja ne posjeduje otvor, tako da čuva menstrualnu krv u vagini maternice i uzrokuje kod djevojke jake bolove, a naročito u periodu početka mjesečnog pranja. Djevičanska opna može uzrokavati povećanje maternice, a možda i njen nestanak, što je rezultat razvoja mikroba u sabijenoj krvi; pa kada se uoči bolest i njen razlog ptistupa se operativnom zahvatu u djevojačkom periodu, kako bi se dozvolio izlazak krvi iz organizma.

Najkraći i najduži period mjesečnog pranja

Taj period razlikuje se od žene do žene. U vezi s tim razi šli su se i šerijatski učenjaci, na osnovu onoga što im je stiglo od Poslanika, s.a.v.s., te davanjem prednosti jednim predajama nad drugima. Bilježe Ed-Daremi i Ed-Darekutni riječi Poslanika, s.a.v.s.: ”Najkraći period mjesečnog pranja (hajda) jeste jedan dan, a najduži period mjesečnog pranja jeste petnaest dana”.-i to je mi šljenje šafija… Rekao je imam E š- širazi, u djelu “El-Muhezzeb”: ”Najkraći period mjesečnog pranja jeste dan i noć, a najduži period jeste petnaest dana”. Hanefije i imam Es-Sevri smatraju da je najkraći period mjesečnog pranja tri, a najduži period od deset dana. Takvo mi šljenje zasnivaju na hadisu Vail ibn el-Eska’ vezuje za Poslanika, s.a.v.s. gdje kaže: “Najkraći period mjesečnog pranja jeste tri dana, a najduži period jeste deset (dana),” te prema hadisu Ebi Umameta, r.a., od Poslanika s.a.v.s.: “Ne može trajati mjesečno pranje vi še od deset dana, a niti manje od tri (dana).” Svi se slažu da se krv koja se pojavi nakon petnaest ne smatra mjesečnim pranjem. Dužina trajanja či šćenja (vrijeme između dva menstrualna ciklusa prev.)
Većina pristalica sva četiri mezheba smatra da je najkraći period trajanja či ščenja petnaest dana a da nema granice za najduži period.

Stav medicine

Nakon što je izneseno što nam govore islam i njegovi učenjaci o mjesečnom pranju, da vidimo šta kažu medicinski stručnjaci. Doktor Dodžald Bird govori u svojoj knjizi “Priručnik o ženskim bolestima i porođaju” kaže:

“Uistinu, trajanje mjesečnog pranja i njegov ciklus se na razlikuje samo od jedne žene do druge, nego se razlikuje i kod žene same, od jednog do drugog perioda, u njenom plodonosnom periodu, jer se razlikuje količina krvi i njegovo tranje (mjesečno pranje, op.prev.) kod početka sazrijevanja od onoga kakvo ono izgleda u potpunom dobu sazrijevanja, kao što se smanji količina menstrualne krvi i njeno trajanje (tj.trajanje menstrualnog ciklusa, op.prev.) prije godine u kojoj za to izgubi svaku nadu. To što se de šava između perioda sazrijevanja i godine kada za to izgubi svaku nadu,” biva običajem kod većine žena i njihovim kontinuiranim stanjem. One dobro poznaju vrijeme svojih mjesečnih ciklusa, njihovu dužinu i druge karakteristike, pa ako bi bilo promjena, ona bi to brzo uočile. To može da spozna većina žena bez napora. Obično je dužina trajanja mjesečnog pranja šest dana. Mjesečni ciklus računa se od početka mjesečnog pranja do sljedećeg ciklusa, dok dužina, u slučaju većine žena, iznosi 28 dana. Ponekad je cilus duži a ponekad i kraći za jedan ili dva dana”.

“Količina krvi koja iziđe tokom menstrualnog ciklusa razlikuje se od jedne do druge žene. Ono što je normalno u slučaju jedne žene smatra se nenormalnim kod druge, tako da svaka žena ima svoje ustaljene običaje. Mjerenjem je ustanovljeno da tokom menstrualnog ciklusa ističe između 60 mililitara i 240 mililitara”.
“ što se tiče boje menstrualne krvi ona je crna. Blistava crvena krv nije normalna pojava. Krv menstrualnog ciklusa ne može se usiriti (zgru šati, op.prev.)tako da se može čuvati godinama. Ako se prilikom menstrualnog ciklusa pojavi zgru šana krv, onda je to znak da je menstrualni ciklus užurban i to se ne smatra normalnim”.
“Prilikom ispitivanja menstrualne krvi pod mikroskopom vidjela su se crvena i bijela krvna zrnca i komadi unutra šnjih vlakana koji su obloženi iznutra u maternici”.
Ubijeđen je (gore spomenuti doktor,op.prev.) da je takvo stanje menstrualne krvi u tome što se krv jo š prije zgru šala i ostala u tom stanju takva i mikroskopom se jasno vide vlakna fibrina koja ograničavaju crvena i bijela krvna zrnca.
Fibrin ili el-lifin je naučno ime za vlakna koja se formiraju prilikom zgru šavanja krvi.

šta o svojstvima menstrualne krvi kažu hadis i medicinski stručnjaci

Naprijed je doslovno preneseno pisanje doktora Dodžalda Birda: “ što se tiče menstrualne krvi ona je crna, a što se tiče blistavog krvnog crvenila, to nije normalna pojava”.
A Allahov Poslanik, s.a.v.s., govori Fatimi, kćerki Ebi Hubej ša, r.a., i poja šnjava joj dok je imala mjesečno pranje kakva je menstrualna krv a kakva je druga (tj. kakve je boje, op.prev.) :”Menstrualna krv je crna i prepoznatljiva (tj. posjeduje poznato svojstvo i njoj svojstven miris), pa kada bude takva prestani obavljati namaz, a ako bude drugačija abdesti se i obavljaj namaz jer je to znoj, pa se suzdržavaj (onoga što joj je zabranjeno u takvom stanju, op.prev.) u tom vremenu (periodu menstrualnog ciklusa) a potom se okupaj i obavljaj namaz” .

Doktor Dodžald Bird govori:

Ono što se smatra normalnim kod jedne žene, kod druge je to nije normalno, svaka žena ima svoje ustaljene običaje”. Na drugom mjestu kaže: “Razdoblje između punoljetnosti i vremena kada za to (menstruaciju) izgubi potpunu nadu jeste uredovljeno kod većine žena i one dobro znaju vrijeme svojih menstrualnih ciklusa, dužinu njihovih trajanja i njihove druge osobine, pa ako bi se to razlikovalo, one bi to vrlo brzo uočile. To može da uoči većina žena bez nekog opterećenja”.

Dva opisa (tj. islamaski i medicinsko, op.prev.) približno se slažu..”Menstrualna krv je crna i prepoznatljiva, ona posjeduje posebno obilježje i miris” ili “prepoznatljiva”, tj. ženi je to vrlo dobro poznato. Kaže Poslanik, s.a.v.s.: “Neka se suzdržava u tom vremenu (tj.vremenu menstrualnog ciklusa) a potom neka se okupa i obavlja namaz”. Plemeniti Poslanik, s.a.v.s., prvo čime raspoznaje menstruaciju jeste njezino svojstvo. U knjigama koje govore o bolestima žena ne govori se o posebnom mirisu menstrualne krvi, pa sam pitao neke od žena koje navraćaju u moju ordinaciju: Da li osjećate poseban miris menstrualne krvi. One su potvrdno odgovorile. Poslanik, s.a.v.s., nije rekao ni šta drugo do istinu. I u šali i u zbilji, i u svemu što je malo i veliko, i u svakoj neznatnosti ili opasnosti.

Preuzeto iz časpoisa Novi horizonti